Σήμερα φιλοξενούμε στο περιοδικό Books 'n' more τη συγγραφέα Φραντζέσκα Κολυβά και το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο ΙΚΑΡΙΔΕΣ. Τα κορίτσια του οικοτροφείου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανός.
Από το οπισθόφυλλο
Ισμήνη, Βερόνικα, Μάρθα, Ουρανία... κορίτσια που μεγαλώνουν στο οικοτροφείο «Ίκαρος», σε μια Ελλάδα
μεταπολεμική, τραυματισμένη...
Η Ισμήνη, παραιτημένη ως την ωριμότητα, αρχίζει να αναγνωρίζει τις ανασφάλειές της και να έρχεται αντιμέτωπη μ’ αυτές.
Η Βερόνικα θωπεύει τους ξεχασμένους στόχους της και αποφασίζει να τους κυνηγήσει αδίστακτα.
Η Μάρθα βλέπει με απορία μια φάρσα της να γίνεται η ίδια η μοίρα της.
Η Ουρανία, γεμάτη από ενοχές που γέννησε μέσα της ο φθόνος, παλεύει στην υπόλοιπη ζωή της για να εξιλεωθεί.
Και δίπλα σ’ αυτές τις κοπέλες, η Ολυμπία, η διευθύντρια του οικοτροφείου, που ύστερα από δύο γάμους κι έναν άκρως επικίνδυνο έρωτα εκπληρώνει τραγικά, ως άλλος Ίκαρος, τον θριαμβικό της κύκλο.
Οι κοπέλες του οικοτροφείου μεγαλώνουν με ένα ραβασάκι στην τσέπη.
Ποιές απ’ αυτές, όμως, θα πάνε στο ραντεβού με την πρόκληση; Ποιές θα τολμήσουν να κάνουν την παράτολμη πτήση, να γευτούν την ηδονή τού να ζει κανείς στα όρια, και πέρα απ’ αυτά, κι ας κινδυνεύουν να βρεθούν τσακισμένες σαν τον Ίκαρο;
Η Ισμήνη, παραιτημένη ως την ωριμότητα, αρχίζει να αναγνωρίζει τις ανασφάλειές της και να έρχεται αντιμέτωπη μ’ αυτές.
Η Βερόνικα θωπεύει τους ξεχασμένους στόχους της και αποφασίζει να τους κυνηγήσει αδίστακτα.
Η Μάρθα βλέπει με απορία μια φάρσα της να γίνεται η ίδια η μοίρα της.
Η Ουρανία, γεμάτη από ενοχές που γέννησε μέσα της ο φθόνος, παλεύει στην υπόλοιπη ζωή της για να εξιλεωθεί.
Και δίπλα σ’ αυτές τις κοπέλες, η Ολυμπία, η διευθύντρια του οικοτροφείου, που ύστερα από δύο γάμους κι έναν άκρως επικίνδυνο έρωτα εκπληρώνει τραγικά, ως άλλος Ίκαρος, τον θριαμβικό της κύκλο.
Οι κοπέλες του οικοτροφείου μεγαλώνουν με ένα ραβασάκι στην τσέπη.
Ποιές απ’ αυτές, όμως, θα πάνε στο ραντεβού με την πρόκληση; Ποιές θα τολμήσουν να κάνουν την παράτολμη πτήση, να γευτούν την ηδονή τού να ζει κανείς στα όρια, και πέρα απ’ αυτά, κι ας κινδυνεύουν να βρεθούν τσακισμένες σαν τον Ίκαρο;
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ:
Η Φραντζέσκα Κολυβά, με καταγωγή από τη Ζάκυνθο, γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι δικηγόρος, παντρεμένη και μητέρα δύο παιδιών.
Έχουν εκδοθεί τρία έργα της: «ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ», ευθυμογράφημα, από τις εκδόσεις Καστανιώτη,
«Ο ΚΗΔΕΜΟΝΑΣ», μυθιστόρημα, από τις εκδόσεις Πατάκη, «ΚΟΥΦΕΤΑ ΜΕ ΠΙΚΡΑΜΥΓΔΑΛΟ», μυθιστόρημα, από τις εκδόσεις Περίπλους.
Επίσης έχει αρθρογραφήσει με λογοτεχνικά θέματα σε εφημερίδες.
Πείτε μας πως αποφασίσατε να γράψετε το βιβλίο σας
Ξέρετε, η περιπέτεια της γραφής είναι ταξίδι που συνεχίζεται. Το νέο μου μυθιστόρημα, «Οι Ικαρίδες» (με υπότιτλο «τα κορίτσια του οικοτροφείου») είναι το τέταρτο βιβλίο μου και θεωρώ πως έχω ακόμα πολλά να πω. Τόσα που δεν προλαβαίνω το χρόνο! Η ζωή έχει προκλήσεις, σε γαργαλάει να τις επεξεργαστείς, να μιλήσεις για τις αντιφάσεις, τις συγκρούσεις και τα αδιέξοδα που μας τριγυρίζουν. Σε συγκρούσεις και αδιέξοδα δεν οδηγούν μόνο ακραίες καταστάσεις, πόλεμοι, λιμοί και καταποντισμοί αλλά και οι πιο κοινές αντίθετες απόψεις, σαν αυτές που λέμε πως κι οι δυο απ’ την πλευρά τους έχουν δίκιο. Η ηθική αυτής της διάστασης μ' ενδιαφέρει. Το δίκιο του καθενός. Αν σκεφτούμε πως δικαιοσύνη δεν υπάρχει στη φύση – είναι ανορθολογισμός – αρχίζουμε να συμφιλιωνόμαστε με το άδικο, όχι φυσικά κυνικά αλλά με την έννοια του κινήτρου για τη δική μας ενδυνάμωση.
Μέσα από το βιβλίο σας θέλετε να στείλετε κάποια μηνύματα;
Κάθε σκέψη κομίζει μηνύματα. Θεωρώ πως η καθημερινότητα, όπως βιώνεται από τους απλούς ανθρώπους, διαμορφώνει σοφία και ηθική. Τα μηνύματα λοιπόν τα στέλνει η «πλεκτάνη» της ζωής, η κοσμική της φύση. Περιγράφοντας ιστορίες που κάλλιστα θα μπορούσαν να συμβούν στον καθένα μας, βλέπουμε το έργο μέχρι τέλους, αξιολογούμε, κρίνουμε και συγκρίνουμε συμπεριφορές, αντιδράσεις, στάσεις ζωής. Τα συμπεράσματα προκύπτουν αβίαστα. Φυσικά κάθε συγγραφέας έχει έναν τόπο να αποδείξει. «Οι Ικαρίδες» είναι μια ωδή στην πολυπλοκότητα της γυναίκας, στις διάπυρες αποχρώσεις της, σε κάθε φάση της ζωής της. Και λέω ωδή επειδή διαπνέεται από αισιοδοξία. Ξέρετε, διαμέσου των αιώνων η γυναίκα είναι το δεύτερο πιο καταπιεσμένο πλάσμα μετά το παιδί. Αν πιστέψει στη δύναμή της κερδίζει την παρτίδα της ζωής. Να διευκρινίσω εδώ πως δεν μιλάω με όρους επίθεσης εξαιτίας ενός φεμινιστικού πυρετού αλλά επειδή «οι Ικαρίδες» λειτουργούν κατ' αναλογία του μυθικού Ίκαρου, ανυπάκουου, επαναστάτη, επιπόλαιου, νέου πάνω απ' όλα και δραπέτη από μια φυλακή. Τα κορίτσια του οικοτροφείου (που είναι ο υπότιτλος του βιβλίου) είναι κι αυτά νέα και έγκλειστα. Μόνο που η φυλακή τους δεν είναι απαραίτητα το οικοτροφείο, τα χρόνια τους εκεί μπορεί να ήταν και τα πιο ξέγνοιστα. Φυλακή μπορεί να είναι η μετέπειτα ζωή τους, όπως διαμορφώνεται για την μη προνομιούχα νέα γενιά της Ελλάδας του εξήντα, της τραυματισμένης μετεμφυλιακής Ελλάδας της ανασυγκρότησης.
Σε ποια πόλη ή χώρα και σε ποια εποχή χρονολογικά διαδραματίζεται η υπόθεση του βιβλίου σας;
Το μυθιστόρημα είναι σπονδυλωτό. Ξεκινά στις αρχές του 20ου αιώνα στη Μακεδονία, ακολουθεί την κεντρική ηρωίδα στο Λονδίνο του μεσοπολέμου και μετά με τον πόλεμο μετακινείται στην Αθήνα και τη Μέση ανατολή. Οι άλλες ηρωίδες κινούνται μεταξύ 1960- 1990 στην Ελλάδα, στη Μήλο, στην επαρχία της Κατερίνης , της Χαλκιδικής, κάπου φτάνουμε και στην Ανατολική Θράκη του 1970, ακόμα και στον Καναδά και τη Γερμανία τα χρόνια της μετανάστευσης. Η τελευταία ηρωίδα κινείται αποκλειστικά στην Ιταλία του 1990.
Πόσοι είναι οι ήρωες και ποια είναι τα ονόματά τους;
Πολλοί αλλά οι κεντρικές ηρωίδες είναι πέντε γυναίκες. Η Ολυμπία που ιδρύει το οικοτροφείο «Ίκαρος», η Ισμήνη, η Ουρανία, η Μάρθα και η Βερόνικα. Όλες φοίτησαν κάποτε σ’ αυτό το οικοτροφείο αλλά εμείς παρακολουθούμε τη ζωή τους , κυρίως όπως εξελίχτηκε μετά, κι έτσι έχουμε τη συνολική εικόνα τους. Τα δευτερεύοντα πρόσωπα είναι πολλά, πλαισιώνουν τις ηρωίδες κι έχουν κι αυτά τις δικές τους ιστορίες να διηγηθούν.
Πόσο χρόνο σας πήρε για να το ολοκληρώσετε;
3-4 χρόνια
Όταν γράφετε, κρατάτε σημειώσεις;
Πάντα. Αλλά περισσότερο πριν αρχίσω να γράφω. Ή για να είμαι πιο ακριβής, το κάνω συγχρόνως.
Από που εμπνευστήκατε τους ήρωές σας;
Από τη θαυμαστή ποικιλία των χαρακτήρων που υπάρχουν γύρω μας! Από τη φοβισμένη γυναίκα, την άτολμη ή την απλά βολεμένη. Την αξιολάτρευτη ωραία και επιπόλαιη. Τη βασανισμένη, την άτυχη. Και από αυτήν που δεν πριμοδότησε η ευγενική καταγωγή ή η τσέπη του πατέρα της αλλά στάθηκε μόνη στα πόδια της.
Κάποιος από τους ήρωες έχει στοιχεία του χαρακτήρα σας;
Κοιτάξτε. Οι ήρωες πλάθονται για να υποστηρίξουν το μύθο του βιβλίου. Αν στο όλο στήσιμο παρεισφρέουν προσωπικά μου στοιχεία, αυτό γίνεται ασυνείδητα. Εξάλλου στοιχεία ενός χαρακτήρα συναντάς παντού. Μοιάζουμε οι άνθρωποι στην ψυχολογική μας δομή, κι αυτός είναι ο λόγος που όταν γράφοντας εκτίθεσαι ειλικρινά, συνομιλείς σε ουσιαστικό επίπεδο με τους αναγνώστες σου, κι αυτοί ταυτίζονται με τον ήρωά σου.
Πόσο εύκολο είναι για εσάς να γεμίσετε μια λευκή σελίδα;
Δυσκολεύομαι μόνο όταν δεν ξέρω τη συνέχεια της πλοκής. Αλλιώς πάσχω από το σύνδρομο όχι της λευκής σελίδας αλλά της στενής μποτίλιας. Δεν χωράμε εγώ κι οι σκέψεις μου, συνωστιζόμαστε στο λαιμό. Αυτό φυσικά είναι παγίδα για τον συγγραφέα. Γιατί κάπως έτσι μπουκώνει η σελίδα και μετά πρέπει να αρχίσεις να κόβεις και να πετάς.
Τι κυριαρχεί έντονα στα βιβλία σας; Έρωτας, μυστήριο, ανατροπές, συναισθήματα, κάτι άλλο;
Έρωτας υπάρχει παντού. Ακόμα και στην οικονομία, όπως λέει ο Γούντυ Άλεν. Οι ανατροπές πάλι είναι η πλοκή του μύθου και τα διλήμματα. Και χωρίς διλήμματα δεν έχεις ενδιαφέρουσα ιστορία. Τα διλήμματα όμως προυποθέτουν ήρωα του πάθους, στον αντίποδα του πολιτικά ορθού όντος, ένα υπέροχο αδύναμο άνθρωπο με τον οποίο ταυτιζόμαστε και συμπάσχουμε. Άρα όλα όσα είπατε κυριαρχούν στα βιβλία μου ακόμα και το μυστήριο, υπό την εκδοχή της σκοτεινής ψυχής. Στις «Ικαρίδες» ανοίχτηκα για πρώτη φορά και στην κατασκοπεία. Αλλά το κύριο θέμα του βιβλίου είναι η γυναικεία ιδιοσυγκρασία, όπως εκφράζεται στη φιλία, φερειπείν. Εννοώ τη φιλία με την ιδιαιτερότητα του γυναικείου ανταγωνισμού που τόσο εύστοχα απενοχοποίησε η Έλενα Φερράντε στην «Τριλογία της Νάπολης». Με απασχόλησαν ακόμα οι οικογενειακές σχέσεις εξουσίας (πατρική και συζυγική) – κάτι που ταλανίζει πολλές γυναίκες - και η γενιά του αμερικάνικου ονείρου, της μετανάστευσης, γενικά η ζωή στη χαμηλή της πτήση.
Την υπόθεση πόσο καιρό τη δουλεύατε στο μυαλό σας;
Δυο τρία χρόνια πριν καταλήξω στην ιστορία συνήθως επεξεργάζομαι την ιδέα. Η ιστορία προκύπτει σιγά σιγά μέσα από την ιδέα.
Σκέφτεστε να γράψετε συνέχεια του τελευταίου βιβλίου σας ή έχει δοθεί ένα οριστικό τέλος;
«Οι Ικαρίδες» είναι ιστορίες που αφορούν πέντε γυναίκες. Σχηματικά το οικοτροφείο που κάποτε φοίτησαν, είναι ο θόλος ενός οικοδομήματος με πέντε χωριστούς ορόφους, τα πέντε κεντρικά πρόσωπα. Νομίζω πως υπό αυτή την κατασκευή δεν έχει νόημα να προσθέσω κι άλλους ορόφους. Έχω τόσες άλλες ιστορίες να πω.
Γιατί επιλέξατε αυτόν τον τίτλο;
Προφανώς έχει σχέση με τον Ίκαρο. Βλέπετε, οι μύθοι ενώ δεν συμβαίνουν ποτέ, συμβαίνουν πάντα. Ικαρίδες είναι οι ιέρειες του μυθικού Ικάρου, που σύμφωνα με τη θεωρία του μυθιστορηματικού αρχαιολόγου Λέβερτον λατρευόταν στα ύστερα ρωμαικά χρόνια στην Ικαρία. Η σύζυγος του αρχαιολόγου ίδρυσε το οικοτροφείο «Ίκαρος» στη μνήμη του και τα κορίτσια που φοίτησαν εκεί είναι οι σύγχρονες Ικαρίδες, επειδή εκπροσωπούν το ελεύθερο ανεξάρτητο και αναρχικό πνεύμα του ήρωα.
Τι θα αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;
Θα ταυτιστεί με πολλούς πιθανούς χαρακτήρες ανθρώπων σε κοινά αναγνωρίσιμα προβλήματα. Θα δει σαν τρίτο μάτι τις επιλογές και τις συνέπειες, τη νομοτέλεια των αποφάσεων που ίσως παίρνει κι εκείνος χωρίς απαραίτητα να συνειδητοποιεί ότι τις περισσότερες φορές η επιλογή δεν είναι ρίσκο, είναι μονόδρομος. Άρα το βάρος πέφτει στην επιλογή, όχι στο αποτέλεσμα. Αλλά συνήθως ενεργοποιούμαστε ενόψει του αποτελέσματος, των συνεπειών. Τότε όμως ίσως είναι αργά…
Θα θέλατε να είστε εσείς η ηρωίδα του βιβλίου σας; Τι χαρακτηριστικά έχουν οι ήρωες του βιβλίου σας στο χαρακτήρα τους ή και εμφανισιακά;
Κάποιες από τους χαρακτήρες θα ήθελα να ήμουν, ναι. Και ποιον δεν συγκινούν οι ανεξάρτητες δυναμικές γυναίκες; Ακόμα περισσότερο αυτές που ξεκινούν φοβισμένες, άτολμες και στη συνέχεια χειραφετούνται; Γυναίκες πού κάνουν στο σωστό χρόνο τη σωστή επιλογή. Οι χαρακτήρες ενός μύθου τώρα, είναι πολλοί και διάφοροι, όπως στην αληθινή ζωή. Πώς αλλιώς έχεις μια ιστορία χωρίς ταπεινούς και ισχυρούς, σκοτεινούς και λαμπερούς; Ό,τι με γοητεύει στη σκηνοθεσία του χαρτιού είναι αυτή η ανθρώπινη βιοποικιλότητα, κι ακόμα πιο εστιασμένα τα πολλά αντιφατικά πρόσωπα σε ένα και τον αυτό χαρακτήρα.
Διαβάζοντας το βιβλίο σας στο τέλος τι γεύση θα μας αφήσει;
Αισιοδοξία με όλα κεφαλαία. Πάντα παίρνοντας τη ζωή στα χέρια σου έχεις κέρδος. Στη σούμα βέβαια, όταν τραβάς γραμμή.
Αυτό μας λένε τα κορίτσια του οικοτροφείου. Και μας το λένε με χίλιους τρόπους αφού το βιβλίο, όπως είπαμε, επεξεργάζεται σχέσεις και εκφάνσεις της κοινής ζωής, ακόμα και το αίνιγμα της μοίρας που άλλοι αποκαλούν πεπρωμένο κι άλλοι απλές συμπτώσεις, συγκυρίες.
Ποια είναι η ανταπόκριση του κοινού μέχρι τώρα
Για το θέμα του βιβλίου, θα έλεγα, η αναμενόμενη. Οι γυναίκες διαβάζουν γυναικείες ιστορίες. Η έκπληξη ήταν ο αρσενικός πληθυσμός που είδε κάτω απ' τις λέξεις την κοινωνική συνθήκη. Το έργο (σαν πλοκή κι όχι απλώς ως φόντο) επεξεργάζεται τα κοινωνικοπολιτικά στοιχεία της εποχής, που καλύπτουν όλα τα ταραγμένα χρόνια της Ελλάδας, τον πόλεμο, τον εμφύλιο με όλη την υστερία του, τη δικτατορία, τη μεταπολίτευση. Κι αυτό επειδή βιογραφούνται γυναίκες διαφόρων εποχών. Το αμερικάνικο όνειρο επίσης, η μετανάστευση και η αστυφιλία του εξήντα σφυρηλατούν ή καταστρέφουν σχέσεις και χαρακτήρες. Σκληρά χρόνια κι ακόμα σκληρότεροι οι άνθρωποι, διαφορετικοί.
Ποιο είναι το συναίσθημα ενός συγγραφέα που πιάνει πρώτη φορά το βιβλίο του στα χέρια του;
Το βέβαιο είναι πως η εμπειρία του πρώτου βιβλίου δεν επαναλαμβάνεται. Με το πρώτο βιβλίο νομίζεις πως παίρνεις όλον τον κόσμο στα χέρια σου. Οι ναρκισσιστικές επισκέψεις στα βιβλιοπωλεία για το καμαρώνεις, ιδιαίτερα όταν κάποια το προβάλλουν στη βιτρίνα τους, είναι ανεπανάληπτη ικανοποίηση. Στα επόμενα βιβλία ο πήχυς ανεβαίνει. Ακούς ψιθύρους πελατών, κάποιους που ίσως λένε το όνομά σου.
Πόσο ταυτίζεστε με τις ηρωίδες του βιβλίου;
Όλες έχουν ένα κομμάτι από μένα. Αλλά για κάποιες τουλάχιστον, εγώ θα ήθελα να έχω τα δικά τους κομμάτια, τη δική τους δομή, πάνω απ’ όλα την τόλμη.
Πώς νιώθετε όταν γράφετε τη λέξη τέλος στο βιβλίο σας;
Μακάρι να γινόταν έτσι συστηματικά. Αρχή, μέση, τέλος. Τα τελευταία κεφάλαια βασανίζονται, στρίβονται, ματώνουν, σφαγή γίνεται στο τέλος. Θέλω να πω ότι αλλάζουν πολλές φορές. Κι όταν τελειώσουν, ξαναγράφονται. Οριστικό τέλος είναι όταν παραδίδεις το μυθιστόρημα στον επιμελητή. Και πάλι...
Ετοιμάζετε κάτι άλλο τώρα;
Ο συγγραφέας εργάζεται συνέχεια. Ετοιμάζω ναι. Σε επίπεδο σημειώσεων ακόμα.
Πώς ξεκινήσατε τη συγγραφή;
Πάντα ήξερα ότι κάποτε θα έγραφα. Το έκανα από παιδί, κρατούσα ημερολόγιο, έγραφα ιστορίες. Αλλά δεν είχα χρόνο. Δουλειά, ζωή, οικογένεια δεν αφήνουν περιθώριο εσωτερίκευσης. Μόλις μεγάλωσαν λίγο τα παιδιά, η ανάγκη μου που τόσο καιρό έδειχνε κατανόηση, ξεπήδησε απαιτητική. Και άρχισα.
Πόσα βιβλία έχετε γράψει και ποια είναι αυτά;
“Φτου και βγαίνω” από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Προέκυψε από την εμπειρία της πρώτης μητρότητας, συγκλονιστικό συναίσθημα που με κατέκλυσε κι άρχισα να γράφω το ημερολόγιο του μωρού μου σαν ευθυμογράφημα. Αργότερα το διαμόρφωσα και το δημοσίευσα.
«Ο κηδεμόνας» από τις εκδόσεις Πατάκη. Μυθιστόρημα που ανάγεται στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη Βιέννη, το Βελιγράδι, τη Σύρο, την Αμερική. Έχει εξαντληθεί.
«Κουφέτα με πικραμύγδαλο» από τις εκδόσεις «περίπλους» που διαδραματίζεται μεταξύ Ιταλίας και Ζακύνθου.
Τι αγαπήσατε περισσότερο στο τελευταίο βιβλίο σας;
Μια ηρωίδα, την Ισμήνη. Βγήκε τόσο ανθρώπινη. Ευαίσθητη αλλά και ισορροπημένη. Το αιρετικό στοιχείο της πατούσε γερά στη γη. Ξέρετε, το επικίνδυνο μείγμα είναι επανάσταση στα σύννεφα. Στην τύχη μόνο θα πετύχει. Ικανοποιήθηκα επίσης από κάποια δευτερεύοντα πρόσωπα που οι ιστορίες τους παρουσιάζονται συνοπτικά μεν αλλά με τόση πληρότητα που θα μπορούσαν να διαβαστούν σαν χωριστά διηγήματα.
Όταν τελειώσατε το βιβλίο σας ποιος το διάβασε πρώτος;
Η αδερφή μου. Εκπροσωπεί το μέσο αναγνώστη.
Ποιες αντιδράσεις είχαν η οικογένειά σας, τα αγαπημένα σας πρόσωπα όταν έμαθαν ότι θα εκδώσετε το βιβλίο σας;
Ακούστε. Πάντα η οικογένεια υποφέρει από την έλλειψη του συγγραφέα. Για πολλές ώρες δεν υπάρχει στο σπίτι, δεν αποτελεί παρέα. Αλλά κάποτε το παίρνουν απόφαση και εύχομαι οι δικοί μου αγαπημένοι να εκτιμούν το λίγο χρόνο που περνάμε μαζί. Αυτό κυρίως ισχύει για τον άντρα μου και τους στενούς φίλους γιατί τα παιδιά μεγάλωσαν πια. Πάντως όταν ήταν μικρά, βρισκόμουν πάντα κοντά τους . Έτσι νομίζω τουλάχιστον…
Πώς αντιμετωπίζετε γενικά τις κριτικές, είτε θετικές είτε αρνητικές.
Δύσκολο να σας απαντήσω. Κάθε έργο μου είναι παιδί μου, κομμάτι μου. Τα αρνητικά σχόλια ενώ είναι χρήσιμα (δεδομένου ότι σχεδόν πάντα αληθεύουν), με ενοχλούν. Εγώ λέω και ξαναλέω στον εαυτό μου πως είναι η αλήθεια και με βοηθούν ανεκτίμητα, αλλά ο άτιμος ο ναρκισσισμός δε μ' αφήνει να αγιάσω. Τα θετικά σχόλια απ' την άλλη με συγκινούν, με ικανοποιούν αλλά και με τυφλώνουν, γιατί φυσικά ανάμεσά τους υπάρχουν και τα κοινωνικά ψεύδη και οι κολακείες, τις οποίες επίτηδες – υποψιάζομαι - αρνούμαι να ταξινομήσω σωστά.
Τι προσφέρει το βιβλίο σας στον αναγνώστη.
Αναψυχή και μια αισιόδοξη ματιά για τη ζωή. Η στριμωγμένη γυναίκα στο αγροτικό κοινωνικό μοντέλο του εξήντα ή στο μικροαστικό στερεότυπο του εβδομήντα ας πούμε, δονείται από τον απόηχο συγκεχυμένων παγκόσμιων κινημάτων (, χίππις. Μάης του εξήντα οκτώ) και ζητάει χειραφέτηση, αίτημα διαρκώς επίκαιρο, αν σκεφτούμε τις ορδές των μεταναστών της Ευρώπης σήμερα, και όχι μόνο...
Όταν γράφατε γνωρίζατε από πριν την ιστορία ή είχατε κατεύθυνση από τους ήρωές σας;
Στο στάδιο των σημειώσεων κατευθύνουν οι χαρακτήρες. Όταν παγιωθούν, η ιστορία έχει στηθεί. Ίσως διαφεύγει το τελευταίο κεφάλαιο αλλά τι είναι ο τερματισμός μπροστά στο ταξίδι;
Το τέλος το ορίζετε εσείς ή ο ήρωάς σας;
Κι οι δυο βάζουμε το χεράκι μας
Από τι εμπνέεστε;
Από καθετί. Δεν είμαι ο τύπος που κυκλοφορεί και παρατηρεί ή ακούσει συζητήσεις. Η φαντασία μου λειτουργεί εντελώς εσωτερικά, κατασκευάζει τις εικόνες μόνη της, για την ακρίβεια εικονοποιεί και το ποιο ασήμαντο αντιποιητικό αντικείμενο. Ένα καρότσι σουπερμάρκετ. Στα ράφια που τροχοδρομεί γεννιέται μια ιστορία.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο που αντιμετωπίσατε στη συγγραφή ή μετά τη συγγραφή
Να μην ξέρεις τι θα γίνει μετά. Να πρέπει αν ξαναγνωρίσεις τον ήρωά σου για να καταλάβεις τι θέλει, πού θέλει να φτάσει, ποια είναι τα όριά του κι αν προτίθεται να τα ξεπεράσει, αν είναι έτοιμος να πληρώσει το τίμημα. Μήπως απ' την αρχή φτιάχτηκε πολύ λίγος για ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα; Γιατί με κάθε επιλογή του κάποιον αδικεί, σε κάτι δεν είναι σωστός. Έτσι λειτούργησαν και οι αρχαίες τραγωδίες, πάνω στα ίδια διλήμματα, πάντα σε τέτοια διλήμματα θα συναντώνται η σκέψη και ηθική.
Έχετε σκεφτεί κάποια από τις ιστορίες των βιβλίων σας ως θεατρικό έργο ή κινηματογραφική ταινία.
Φυσικά. Κάθε δημιουργός θέλει να δραματοποιήσει το έργο του. Και για τις «Ικαρίδες» υπάρχει σοβαρή σκέψη.
Υπάρχει κάποιος λογοτεχνικός χαρακτήρας από το βιβλίο σας τον οποίο θα σκεφτόσαστε να ξαναζωντανέψετε και σε επόμενα βιβλία;
Πολλοί. Λένε πως ο συγγραφέας γράφει και ξαναγράφει το ίδιο βιβλίο. Οι χαρακτήρες αλληλοσυνδέονται. Θυμάστε μάλιστα πως ο Αλμαδομάρ έδινε ψήγματα, κυοφορούσε το χαρακτήρα της επόμενης ταινίας του στην προηγούμενη. Συμβαίνει στην τέχνη αυτό.
Πείτε μας κάτι που θα θέλατε να ξέρει για εσάς το αναγνωστικό κοινό και οι θαυμαστές σας.
Ότι ποίηση υπάρχει παντού. Ακόμα και στον βρωμερό σκουπιδοτενεκέ που περισσεύει απ’ το καπάκι μια αποκεφαλισμένη αλήθωρη αναμαλλιάρα κούκλα. Κι ότι δεν έχουμε ανάγκη ουρανό για να πετάξουμε αετό. Μπορούμε να ζωγραφίσουμε τον ουρανό. Καλύτερα μάλιστα να τον ζωγραφίσουμε. Θα γίνει όπως τον θέλουμε εμείς. Θέλω να πω πως όλοι ζούμε με τις αυταπάτες και τις ψευδαισθήσεις μας. Αλίμονο αν μας εγκατέλειπαν. Η ζωή θα ήταν αβάσταχτα πληκτική, όπως των τελευταίων εντόμων και των πρώτων θηλαστικών. Αν το σκεφτείτε, δεν κάνουμε τίποτα περισσότερο απ' αυτά. Απλώς έχουμε θωρακιστεί στον πολιτισμό μας. Που προάγει και ευνοεί τις ψευδαισθήσεις μας.
Το βιβλίο σας απευθύνεται σε συγκεκριμένο κοινό;
Φαινομενικά απευθύνεται στις γυναίκες και μάλιστα της μέσης ηλικίας, λόγω εποχής, αλλά στην πραγματικότητα είναι ανθρωπολογικό χρονικό της ταραγμένης Ελλάδας του εικοστού αιώνα. Έπειτα δεν υπάρχουν γυναικεία θέματα, μόνο γυναικείες προσεγγίσεις, αν και δεν θα ήμουνα απόλυτη σ' αυτό. Το έργο επεξεργάζεται πολλά ανθρώπινα ζητήματα της καθημερινής ζωής σε συνθήκες εγκλεισμού της Ελλάδας, σε χρόνια που αναζητούσαμε ακόμα την ταυτότητά μας. Όχι πως τώρα τη βρήκαμε δηλαδή...
Τι έχετε να συμβουλέψετε – πείτε σε νέους συγγραφείς που σκέφτονται να εκδώσουν το πρώτο τους βιβλίο
Δουλειά, δουλειά και δουλειά. Κάπου χρειάζεται και το ταλέντο αλλά από μόνο του δεν φτάνει. Επίσης να μην απογοητεύονται. Οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι εργάζονται εκ του ασφαλούς, με καταξιωμένα ονόματα. Οι μικροί αντίθετα μοχθούν και δίνουν ευκαιρίες σε νέους συγγραφείς.
Τι ήταν αυτό που σας έκανε για πρώτη φορά να συγγράψετε ένα μυθιστόρημα. Ποιο το ερέθισμα;
Η πλημμύρα των πρωτόγνωρων συναισθημάτων που ένιωσα όταν έγινα μάνα. Η ανάγκη να γνωρίσω το αντικείμενο της ευτυχίας μου μέσα από τον τρόπο που εκφράζει εμένα, δηλαδή το χαρτί Με εντυπωσίαζε το ότι ήταν ένας πρωτόγονος άνθρωπος σε μορφή μωρού. Και γι αυτό το μωρό εγώ ήμουν υπεύθυνη. Αυτά για το πρώτο βιβλίο μου, που ήταν ευθυμογράφημα. Το πρώτο μου μυθιστόρημα όμως ήταν φόρος τιμής στην εκ μητρός μάμμη μου που γεννήθηκε στην Τήνο και της οποίας φέρω το όνομα.
Αν είχατε ένα βιβλιοπωλείο πώς θα το φανταζόσασταν;
Σαν αυτά τα παλιά στις όχθες του Σηκουάνα με τις αντίκες και τους χάρτες. Όχι τα υπαίθρια. Τα στεγασμένα εννοώ!
Πείτε μας τρία πράγματα που θέλετε από έναν εκδοτικό οίκο.
Πρώτα να πιστέψει το βιβλίο. Μετά να έχει καλή πρόσβαση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και να το προβάλλει με κάθε δυνατό τρόπο. Δε νομίζω ότι ζητάω πολλά. Ούτε καν τρία!
Πώς είναι ο κόσμος των εκδόσεων σε γενικές γραμμές.
Χτυπημένος από την κρίση και το μικρό μερίδιο της ελληνικής αγοράς. Αν ένα βιβλίο θέλει να έχει ευκαιρίες, πρέπει να μεταφραστεί και να ταξιδέψει στην Ευρώπη. Αλλά αυτό έχει έξοδα. Κατά τα άλλα οι εκδότες έχουν εξοικειωθεί να κλείνουν πόρτες στους συγγραφείς. Απογοητευτικό μεν αλλά έχουν κι αυτοί το δίκιο τους, όλοι από κάτι γράφουν. Κι εμένα μου πήρε καιρό και χρειάστηκα τη θεατρική εμπειρία μου για να καταλάβω πως η προσωπική ζωή ενδιαφέρει εμάς και κανέναν άλλον και δεν γράφουμε για εμάς, γιατί αλλιώς λειτουργούμε αυτιστικά. Η έκδοση συνδέεται άμεσα με την εμπορικότητα του βιβλίου.
Τι αποτελεί για εσάς λογοτεχνία ; Για την ακρίβεια τι θεωρείτε εσείς καλή λογοτεχνία. Υπάρχει καλή και κακή λογοτεχνία;
Κοιτάξτε. Πρέπει να υπάρχει. Δεν είναι κάθε βιβλίο λογοτεχνία, είναι πόνημα, σίγουρα, αλλά όχι απαραίτητα λογοτεχνία. Όμως δεν θα αντιμετώπιζα μανιχαϊστικά οποιοδήποτε έργο. Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε εκτίμηση και σεβασμό στην πνευματική εργασία του άλλου. Ωστόσο διαφωνώ με την κατάταξη “βιβλίο παραλίας” και “σοβαρή λογοτεχνία”, όπως χαρακτηριστικά άκουσα πρόσφατα από κάποια επώνυμη δημοσιογράφο. Και το βιβλίο παραλίας ή η λεγόμενη ροζ λογοτεχνία κάποιους αγγίζει, και μάλιστα πολλούς, γι αυτό τα βιβλία αυτά είναι ευπώλητα. Εγώ τουλάχιστον θαυμάζω αυτόν που γράφει και αγγίζει, παρηγορεί ή συντροφεύει τους ανθρώπους.
Από την εμπειρία σας πόσο δύσκολο ή εύκολο είναι να ξεκινήσει κάποιος την παρουσία του βιβλιογραφικά;
Υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα, όπως λέει ο Καβάφης. Ωστόσο το καλό έργο δεν θα χαθεί. Έχουν όσφρηση οι εκδότες. Για την καλή προσπάθεια πάλι δεν είμαι βέβαιη. Όπως είπαμε, η ελληνική αγορά είναι μικρή. Άρα είναι δύσκολο. Το παρήγορο πάντως είναι ότι και η μικρή απήχηση ενός έργου είναι το πρώτο σκαλί του Καβάφη.
Ποιες ηθοποιοί θα θέλατε να ενσαρκώσουν στη οθόνη ή στο θέατρο τις ηρωίδες του βιβλίου σας
Έχουμε τόσους καλούς ηθοποιούς που δεν μπορώ να διαλέξω.
Υπάρχει κάποια ώρα της ημέρας και κάποιο μέρος που σας αρέσει να γράφετε;
Είμαι δικηγόρος, οπότε τα πρωινά τουλάχιστον εργάζομαι. Αναγκαστικά γράφω τα απογεύματα και ποτέ το βράδυ. Η νύχτα είναι για χαλάρωση. Φυσικά γράφω παντού. Στο γραφείο, στο πόδι, στο λάπτοπ, πίσω από εισιτήρια και αποδείξεις…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου